Armoede heeft vaak een nadelig effect op het leven van kinderen en jongeren. Kinderen en jongeren zelf ervaren vooral verschillen in sociale situaties. Dit blijkt uit onderzoek dat Femke Giesen en Silvia Bunt hebben uitgevoerd in opdracht van Leergeld Den Haag onder 57 kinderen en jongeren. Sociale uitsluiting ligt op de loer als kinderen niet kunnen meedoen met leeftijdsgenootjes. De juiste kleding, schoolspullen, meegaan met schooluitjes of het thuis uitnodigen van vrienden zijn geen vanzelfsprekendheid voor kinderen en jongeren die opgroeien in een gezin met weinig geld . Als dit ontbreekt, geeft het deze kinderen het gevoel anders te zijn. Door de hulp van Leergeld hebben zij hier minder last van en dit vermindert de negatieve invloed van het opgroeien in armoede. Onderlinge ontmoeting tussen jongeren in dezelfde situatie kan bovendien helpen bij het omgaan met de impact van het opgroeien met geldzorgen.
Leergeld Den Haag bestaat ruim twintig jaar en voorziet jaarlijks bijna 20.000 Haagse kinderen en jongeren (4-18 jaar) van praktische hulpgoederen. Dit pakket bestaat uit een fiets, computer of Chromebook, winterkleding, schoolspullen, sportmaterialen, muziekinstrument, verjaardagsbon en abonnementen op Squla of het openbaar vervoer. Charlie Ortega, directeur Leergeld Den Haag: “We wilden weten wat Leergeld Den Haag meer of beter kan doen volgens de kinderen. Daarvoor was het nodig om te achterhalen wanneer kinderen zich arm voelen. Dit onderzoek hebben we dan ook deels door jongeren laten uitvoeren. Tien jongens en meisjes zijn speciaal getraind in het afnemen van interviews. Zij komen zelf uit een thuissituatie waar weinig geld is.”
Sociaal contact
Het onderzoek toont aan dat de kinderen en jongeren veel baat hebben bij de hulp van Leergeld Den Haag. Hun welzijn neemt toe. Een fiets of ov-abonnement geeft ze meer bewegingsvrijheid. Er is minder kans op uitsluiting: op school kunnen de kinderen beter meedoen. Charlie Ortega, directeur Leergeld Den Haag “De jongeren vertelden ook behoefte te hebben aan ontmoetingen. Het sociale contact tussen andere jongeren in dezelfde situatie is belangrijk. Daarnaast willen jongeren meer zelf kunnen bepalen. Waar ze hun schoolspullen of winterkleding kunnen kopen, bijvoorbeeld. Dat is nu niet mogelijk want bepaalde winkels doen niet mee aan het betaalpasjessysteem.”
Grote verschillen
Er zijn overigens grote verschillen in de mate waarin het opgroeien in armoede invloed heeft op kinderen. Dit hangt voor een groot deel samen met hoe de ouders omgaan met de situatie en of er een ondersteunend sociaal netwerk is. Denk aan een opa of oma die af en toe wat geld geeft of een hobby betaalt of een bevriend gezin met wie het kind mee mag op vakantie.
Daarnaast speelt mee in hoeverre er stabiliteit is thuis of dat er ook andere problemen spelen in het gezin, zoals een moeizame scheiding of ziekte. Kinderen en jongeren die naast de armoede ook andere problemen hebben thuis, blijken minder tevreden te zijn over hun leven dan kinderen en jongeren die niet te maken hebben met een stapeling van problemen. Dit blijkt uit ander Nederlands onderzoek waarin ervaringen van kinderen in armoede zijn opgehaald. De informatie uit dergelijke literatuur is in dit onderzoek voor Leergeld Den Haag op een rij gezet.
Ook de leeftijd van het kind maakt uit. Jonge kinderen lijken zich niet altijd bewust van het feit dat hun gezin minder te besteden heeft dan andere gezinnen. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat de ouder(s) er niet over praten of het op een andere manier verbergen voor hun kind. Of kinderen weten gewoonweg niet beter: het is altijd al zo en ze zijn niet anders gewend en/of mensen in hun sociale netwerk hebben ook niet veel te besteden
Advies: delen van kennis
Behalve Leergeld Den Haag hebben ook andere organisaties kennis van de gevolgen van armoede op gezinnen en kinderen. Die kennis kan beter gedeeld worden, volgens Charlie Ortega: “In Den Haag zijn er veel voorzieningen voor gezinnen met weinig geld. Dit aanbod kan beter op elkaar worden afgestemd, zodat het dekkend is voor kinderen van alle leeftijden. Praten over armoede is een taboe onder kinderen en jongeren. Zij vertelden dat ze zich schamen. Om dit taboe te doorbreken, moeten we de jongeren betrekken bij de oplossing: in gesprek blijven over de hulp die er is en hoe die het beste aangeboden kan worden.”
Lees het gehele onderzoeksrapport hier