Herhuisvesting onderzocht: It takes three to tango

Wenda Doff en Janneke van Bemmel evalueerden in opdracht van de gemeente Delft het herhuisvestingproces van twee sloop-nieuwbouw projecten in de stad. De meeste bewoners vonden een goede nieuwe plek, vaak binnen de stad en in een woning van betere kwaliteit. Maar voordat het zo ver was, maakten bewoners een lange periode van onzekerheid mee met soms hoogoplopende emoties. De belangrijkste les uit de evaluatie is dat een goed herhuisvestingsproces staat of valt bij heldere communicatie en vertrouwen tussen woningcorporatie, gemeente en bewoners. 

Woningcorporatie Woonbron sloopte dit jaar de 65 ‘witte woningen’ in het Heilige Land in Delft om er nieuwe gezinswoningen voor terug te kunnen bouwen. De bewoners woonden er, ondanks de gebrekkige kwaliteit van de woningen, met plezier. Zij waren dan ook niet gelukkig met het sloopbesluit. Ook de huurders van Vidomes in de Van der Goes en Van Schuylenburgstraat moesten verhuizen vanwege de plannen voor sloop en nieuwbouw. Aanleiding voor de gemeente Delft om ons als onafhankelijke onderzoekers te vragen de herhuisvestingsprocessen van beide projecten te evalueren.  

De meeste bewoners geven aan tevreden te zijn over hun nieuwe woning. Het merendeel van de bewoners verhuisde binnen Delft, namelijk 85% van de bewoners van Woonbron en 65% van de bewoners van Vidomes. In beide projecten komen bewoners in betere woningen terecht; vaak een jongere en ruimere woning met een beter energielabel. De vrees van veel bewoners, om erop achter uit te gaan en misschien zelfs gedwongen Delft uit te moeten, blijkt voor de meesten niet uitgekomen. 

Dat wil niet zeggen dat de sloop van hun huis hen niet in de koude kleren is gaan zitten. De pijn zat in dit geval vooral in de periode voor dat het sloopbesluit was gevallen. Beide corporaties informeerden hun huurders al vroeg dat er iets zou gaan gebeuren, nog voordat bekend was of er gesloopt of gerenoveerd zou gaan worden en welke invloed bewoners daarop zouden hebben. Dat bracht veel onrust. De evaluatie laat zien hoe belangrijk het is om duidelijke kaders te bieden en open te zijn in de communicatie. 

Om te voorkomen dat bewoners teleurgesteld raken adviseren we woningcorporaties helder te zijn over welke invloed bewoners op wat hebben: waarover zij geïnformeerd worden, adviesrecht hebben en instemmingsrecht. Dat voorkomt dat participatie als een wassen neus wordt gezien en het vertrouwen beschaamd. Zorg er ook voor dat bewoners werkelijk een partij zijn: bespreek bovenliggende doelstellingen en als je aan de voorkant afspraken maakt, bijvoorbeeld met de gemeente, doe dat dan ook met de huurdersvertegenwoordiging. Geef bewoners ook meer invloed op de nieuwbouwplannen en pas maatwerk in de huurstelling toe zodat bewoners terug kunnen keren als zij dat willen. Het wegvallen van je thuis zonder dat je weet waar je terecht komt, is voor de meeste bewoners een ingrijpende gebeurtenis die gepaard gaat met veel onzekerheid en stress, wat deels kan worden voorkomen en gecompenseerd met een recht op terugkeer.

Lees het rapport hier